10. Kartapanu (કર્તાપણું).

Excerpt from Shri RajRatna MS swadhyay (and blended some other thoughts)

--------

કર્તાપણું કેટલું સૂક્ષ્મ હોઈ શકે

હું કોઈને સમજાવી શકું

મહત્વ ક્યાં છે?

"સમજાવા" પર કે "હું" પર?

શું એના "હિત" માટે ન કહેવાય?

ફરીથી, એક અવલોકન...

"મારા" કહેવાથી એનું હિત થઈ શકે એવી માન્યતા?

શું "મારા" કોઈ ઠેકાણા છે?

જે ડૂબી રહ્યું હોય એ બીજાને બચાવી શકે?

શું હું એમ માનું છું કે "હું" પોતે ડૂબી રહ્યો છું?

દરેક વસ્તુમાં, પ્રસંગમાં શું મને ક્યારે પણ એમ લાગે છે કે "હું" માનું છું કે "હું" કરી રહ્યો છું, પણ હકીકતમાં તો "હું" કોઈનું કાંઈ કરી શકતો જ નથી. શું એ સ્પષ્ટ નથી?

બીજાનું કે કોઈનું તો દૂરની વાત, શું "હું" આ અત્યારે જે મને મન મળ્યું છે એને પણ "સમજાવી" શકું છું?

શું હું એમ માનું છું કે "મન" સમજે અને સમજાવે?

"મન"ના પાછળ એવું કોઈ તત્વ છે જ્યાં થી આ બધું બહાર આવે છે અને એવી માન્યતા થાય છે / કરાવે છે કે "હું" મારા "મન"માં આવેલા વિચારો થી સામેવાળી વ્યક્તિના "મન"ને સમજાવી શકું. પરંતુ, સામેવાળી વ્યક્તિના "મન"ના પાછળ પણ એવું જ કોઈ "તત્વ" રહેલું છે જે એની "પોતાની" માન્યતા પ્રમાણે નક્કી કરે છે.

સામેવાળાના હિતનો વિચાર કરવામાં એની ઉદય અને પરિણામ પ્રમાણે એનું "હિત" થાય કે નહિ, પણ "હું" જો એમ માનું કે "હું" સમજાવી શકું તો એ માન્યતા મારું "અહિત" કરશે; અનંતકાળથી મારું "અહિત" થતું આવ્યું છે.

બીજી રીતે પણ વિચારું તો કેવલજ્ઞાની કે તીર્થંકર પણ કોઈને સમજાવવા માટે સમર્થ નથી માનતા કારણ કે એ એમના જ્ઞાનમાં સ્પષ્ટ હકીકત ઝળકે છે.

ભગવાનને આપણે સર્વજ્ઞ, વિત્રાગ અને સાથે "હિતોપદેશી" કહીએ છીએ. હિતોપદેશી એટલે કે હિતનો ઉપદેશ કરનાર. હિતની ઇચ્છા કે હિત કરી શકું એવી માન્યતા ધારાવનાર નહિ.

એ જે રાહ પર ચાલીને પામ્યા છે, એ રાહ પર ચાલવાથી મારું હિત થઈ શકે એવું એમના અનુભવમાં હોવાને લીધે એ મને ઉપદેશ આપે છે, પરંતુ ચાલવાનું મને છે અને હું ચાલું કે ના ચાલું એ એમનો વિષય નથી.

આ ભાવમાં "હું" મારો પરિચય કરી લઉં, શ્રદ્ધાને દૃઢ કરી લઉં એ મારા માટે ફક્ત મહત્વનું કે જરૂરી નહીં પરંતુ ફરજિયાત છે, સંપૂર્ણપણે આવશ્યક છે.

ૐ 

-----

Kartapanu ketlu sukshm hoi shakey

Hun koi ne samjaavi shaku.

Mahatva kya chhe?

"Samjhava" par ke "hun" par?

 

Shu ena "hit" maate na kevaay?

Farithi, ek avlokan...

"Maara" kahevathi enu hit thai shakey evi maanyata?

 

Shu "maara" koi thekaana chhe?

Je dubi rahyo hoy e bijaane bachaavi shakey?

 

Shu hu em maanu chhu ke "hun" potey dubi rahyo chhu?

 

Darek vastu ma, prasang ma shu mane em kyaare pan laage chhe ke "hun" maanu chhu ke "hun" kari rahyo chhu pan Haqeeqat ma ho "hun" koi nu kain kari shakto j nathi. Shu e spasht nathi?

 

Bijaanu ke koi nu to dur ni vaat, shu "hun" aa atyaare je Mane mann malyu chhe ene pan "samjhaavi" shaku chu?

 

Shu hu em maanu chu ke "mann" samjhe ane samjhaave?

 

"Mann" ne paachad evu koi tatva chhe jyaathi aa badhu baahar aave chhe ane evi maanyata thaay chhe / karaave chhe ke "hun" maara "mann" ma aavela vichaaro thi saame vaali vyakti na "mann" ne samjhaavi shaku. Parantu, saame vaali vyakti na "mann" ni paachad pan evu j koi "tatva" rahelu chhe je eni "potaani" maanyata pramaane nakki kare che

 

Saame vaala na hit nu vichaar karvaama ena uday ane parinaam pramaane enu "hit" thaay ke nahi, pan "hu" jo em maanu ke "hu" samjhaavi shaku to e maanyata maaru "ahit" karshe; anant kaal thi maaru "ahit" thatu aavyu chhe.

 

Biji ritey pan vichaaru to Kevalgyaani ke Tirthankar pan koi ne samjhaava maate samarth nathi maanta kaaran ke e emna gyaan me spasht Haqeeqat jhalke chhe

 

Bhagwan ne aapne Sarvagya, Vitraag ane saathe "Hitopdeshi" kahiye chhiye. Hitopdeshi etle ke Hit no updesh karnaar. Hit ni ichcha ke Hit kari shaku evi maanyata dharaavnaar nahi.

 

E je raah par chaaline paamya chhe, e raah par chaalvaathi maaru hit thai shakey evu emna anubhav ma hovaathi e mane updesh aape chhe parantu chaalvaanu maare chhe ane Hu chaalu ke naa chaalu e emno vishay nathi.

 

Aa Bhav ma "hun" maaro parichay kari lau, Shraddha ne dradh kari lau e maara maate fakt mahatva nu ke zaruri nahi parantu farajiyaat chhe, sampurnapane aavashyak chhe.

 

Om!